Tak jak wieszczono odejście w niebyt dawnego pomysłu łączenia dwóch powierzchni metalowych za pomocą starych dobrych nitów, tak i przewidywano, iż technologie posuną naprzód sposoby łączenia płaszczyzn drewnianych, a gwóźdź jako taki, odejdzie w niebyt. Tymczasem zarówno gwoździe papowe do gontów, gwoździe do więźby dachowej czy też gwoździe ocynkowane mocowane za pomocą pistoletu pneumatycznego nadal są podstawą budowlanych (zwłaszcza dachowych) konstrukcji drewnianych. Także gwoździe pierścieniowe i gwoździe skrętne nadal są użytkowane. Zastanówmy się więc, jakie są pomiędzy nimi różnice oraz wynikające z nich odmienne sposoby zastosowania.
Właściwie po co są gwoździe? Krótko o tym fenomenalnym wynalazku
Podobnie jak i koło, tak i gwoździe znano już od czasów wczesnej Starożytności. Rzecz jasna, raczej nie były to gwoździe pierścieniowe, takie jakie znamy dzisiaj. Już w archaicznej Grecji, a na pewno i wcześniej w Mezopotamii, łączono drewniane elementy konstrukcyjne lub greckie triery (ogromne łodzie napędzane potrójnymi rzędami wioseł i prostym żaglem) gwoździami drewnianymi, przypominającymi raczej drewniane kołki, niż smukłe gwoździe metalowe, jakie znamy dzisiaj. Geograf Klaudiusz Ptolemeusz w II wieku, opisując zjawiska i przedmioty z Hellady klasycznej (V w p.n.e.) wspomina o gwoździach metalowych. Musimy uzmysłowić sobie, iż o żadnej mechanizacji produkcji w tym okresie nie może być mowy – jak więc ogromną pracę ręczna trzeba było wykonać, by wytworzyć metodami rzemieślniczymi odpowiednia ilość gwoździ. Doceńmy więc, iż dzięki dzisiejszej produkcji możemy szybko i w miarę tanio wyprodukować gwoździe skrętne czy gwoździe pierścieniowe.
Budowa gwoździa, czyli dlaczego na przykład gwoździe pierścieniowe różnią się od tapicerskich
Gwóźdź ma dość prostą i typową konstrukcję, a niuanse dwóch elementów decydują o przeznaczeniu. Najczęściej oferowane na rynku gwoździe to gwoździe walcowane (te mocujące szyny do podkładów kolejowych są nadal kute, tylko że przez ogromne maszyny, a nie ręką kowala), które zbudowane są z łebka i trzpienia.
Łebek to element, dzięki któremu – uderzając młotkiem – umieszcza się gwóźdź wewnątrz drewniane powierzchni. Jakkolwiek mamy gwoździe całkowicie pozbawione łebka, to najczęściej przybiera on formę koła lub rzadziej kwadratu. Wielkość łebka wpływa na to, czy gwóźdź jest tzw. gwoździem tapicerskim (o szerokim i płaskim łebku), czy podstawowym gwoździem stolarskim, konstrukcyjnym (będzie miał raczej nieduży łebek). Dzięki niewielkiej średnicy łebka gwóźdź stolarski będzie wręcz prawie niewidoczny po pełnym wbiciu.
Drugą częścią typowego gwoździa jest tzw. trzpień. Ten podłużny, zaostrzony na końcu element jest w dzisiejszych czasach walcowany, czyli formowany z drutu stalowego ciągnionego. Trzpień może mieć przekrój okrągły lub kwadratowy, przy czym może być on walcowany spiralnie (gwoździe skrętne) lub pierścieniowo (gwoździe pierścieniowe). Trzpień gwoździa walcowanego wykonuje się ze stali ocynkowanej, jest to bowiem optymalny sposób zabezpieczenia gwoździa przed korozją. Jeśli zobaczymy gdzieś gwoździe czarne lub w odcieniach szarości, prawdopodobnie nie zostały one pokryte warstwą cynku.
Specyficzny typ gwoździ – gwoździe skrętne
Szczęśliwie dzisiejszych gwoździ nie trzeba już wykonywać poprzez kucie w kuźniach, niemniej niektóre gwoździe mogą nadal przypominać wyroby ze średniowiecznych manufaktur. Gwoździe skrętne (nazywane nierzadko gwoździami skręconymi), to jeden z dwóch podstawowych typów gwoździ walcowanych maszynowo, w tym wypadku z drutu kwadratowego skręcanego. Mają charakterystyczną, rzucającą się od razu w oczy nawet laikowi, budowę trzpienia w postaci schodzącej w dół spirali, przypominającej nieco wiertło.
Gwoździe skrętne w dość umiarkowany sposób penetrują drewno – w ten sposób przekłada się to na większą spoistość (siłę) połączenia dwóch powierzchni. Świetnie sprawdzają się przy mocowaniu gontów, papy, a nawet fasad budynków powstałych z połączenia tworzyw sztucznych i drewnianego stelażu.
Gwoździe skrętne zapewnią także większą stabilność niż zwykłe gwoździe stolarskie, przy łączeniu dwóch elementów drewnianych w miejscu zgięcia lub łączenia kątowego. Stąd, dość często wykorzystywane są przy produkcji drewnianych skrzyń opakowaniowych, czy w newralgicznych konstrukcyjnych połączeniach drewnianych (stropy).
Spoistość łączenia za pomocą takiego gwoździa jest dość duża, tak więc przy jego wyciąganiu musimy również użyć sporej siły, z zasady o wiele większej, niźli przy gwoździach walcowanych na gładko.
Do czego służą gwoździe pierścieniowe i jak wyglądają?
Gwoździe pierścieniowe również są walcowane, jednakże w trakcie produkcji nawarstwia się na trzpieniu o okrągłym przekroju, specjalne pierścienie, karby. Karbowanie najczęściej formuje się na dolnej partii trzpienia, górę pozostawiając gładką. Gwoździe pierścieniowe świetnie sprawdzą się przy wszelkich pracach ciesielskich (typowe wymiary to: 4 mm x 35-75 mm), w których użyć możemy gwoździa długiego i niezbyt grubego – gdzie nie istnieje niebezpieczeństwo rozszczepienia drewnianego surowca za pomocą zagłębiających się pierścieni. Są także wykorzystywane przy produkcji palet, np. gwoździe pierścieniowe o wymiarach 4mm x 100 mm, gdzie karbowana powierzchnia ściśle zabezpiecza przed rozerwaniem desek.
SPRAWDZ NASZĄ OFERTĘ GWOŹDZI
